Η επιστήμη της Συμβουλευτικής ασχολείται με την αποκατάσταση της ψυχικής υγείας του ανθρώπου και την προώθηση της αυτογνωσίας του. Η αυτογνωσία αυτή βοηθά στην καλύτερη χρήση των αποθεμάτων και των ικανοτήτων που διαθέτει το άτομο για να φτάσει στην αυτοπραγμάτωσή του.

Η Συμβουλευτική Ψυχολογία αποτελεί τόσο επιστήμη όσο και τέχνη. Η συμβουλευτική πρακτική στηρίχθηκε στις επιστημονικές, ψυχολογικές θεωρίες της ανθρώπινης προσωπικότητας και συμπεριφοράς. Οι θεωρίες αυτές διαμόρφωσαν τη φύση της Επιστήμης της Συμβουλευτικής. Η Συμβουλευτική έχει ως στόχο να βοηθήσει το άτομο να αναπτύξει τις εσωτερικές του δυνάμεις και δυνατότητες στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Πρόκειται για ειδίκευση της επιστήμης της ψυχολογίας και ως επιστήμη στηρίζεται σε συγκεκριμένες αρχές και προσδιορίζεται από σαφή Κώδικα Δεοντολογίας. Αυτό σημαίνει ότι έχει δική της φιλοσοφία, ειδικούς κανόνες, μεθόδους και τεχνικές και ασκείται από υψηλού επιπέδου εκπαιδευμένους συμβούλους ψυχικής υγείας. Παράλληλα είναι και μια μορφή τέχνης – καθώς εμπεριέχει τη «σχέση με ένα άλλον άνθρωπο». Έχει λοιπόν ένα χαρακτήρα συνεργασίας, καθώς η θεραπευτική σχέση λειτουργεί ως πεδίο αυτογνωσίας και σταδιακής συνειδητοποίησης των βαθύτερων διεργασιών και γίνεται ο συμβολικός χώρος όπου λαμβάνει τόπο η αλλαγή, μέσω των εναρμονισμένων δυνάμεων του θεραπευτή και του ατόμου.

Μολονότι το ρήμα «Συμβουλεύομαι» σημαίνει ζητώ από κάποιον να μου δώσει μια συμβουλή, να μου πει δηλαδή τι πρέπει να κάνω για να λύσω ένα συγκεκριμένο μου πρόβλημα, η Συμβουλευτική δεν κάνει αυτό, αλλά προσανατολίζεται κυρίως στο πως θα διευκολύνει το άτομο να κατανοήσει καλύτερα τι του συμβαίνει, στο να το ενθαρρύνει να θέσει τους προσωπικούς του στόχους και να βρει το ίδιο διέξοδο από τις προσωπικές του δυσκολίες. Επομένως, η Συμβουλευτική δεν δημιουργεί εξαρτώμενα άτομα, αλλά τα βοηθάει δείχνοντάς τους πώς να ανεξαρτητοποιηθούν, να αυτονομηθούν, να αποκτήσουν δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και να αναπτυχθούν στο μέγιστο βαθμό των δυνατοτήτων τους, ώστε να ζήσουν μια γεμάτη και εκπληρωμένη ζωή.

Ένας πρώτος ορισμός για την συμβουλευτική λοιπόν, αφορά την διαδικασία μέσω της οποίας ο άνθρωπος μαθαίνει να σκέφτεται και να συμπεριφέρεται με πιο λειτουργικούς και εποικοδομητικούς τρόπους για τον εαυτό του. Η συμβουλευτική δημιουργεί μία συνθήκη αλληλεπίδρασης με τον αληθινό μας εαυτό, μέσω της σχεσιακής εμπειρίας με τον σύμβουλο. Είναι μια εμπιστευτική διαδικασία με κύριο χαρακτηριστικό της τη συζήτηση, αλλά και την βιωματική διαδικασία μέσα από την θεραπευτική σχέση. Οι σύμβουλοι/ θεραπευτές εκπαιδεύονται να ακούν με ιδιαίτερη προσοχή, χρησιμοποιώντας ενσυναίσθηση, άνευ όρων αποδοχή και αυθεντικότητα, να βοηθούν, χωρίς να κρίνουν τον πελάτη, να διακρίνει τα λεπτά σημεία των προβλημάτων του, να επαναπροσδιορίζει τις καταστάσεις αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό. Υπάρχουν διάφορες σχολές σκέψης που υποστηρίζουν τη συμβουλευτική πρακτική, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική, η ψυχοδυναμική, η προσωποκεντρική, η υπαρξιακή, η συστημική, η gestalt, καθώς και η συνθετική συμβουλευτική που χρησιμοποιεί στοιχεία, εργαλεία και τεχνικές από όλες τις σύγχρονες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις.

Όλοι οι σημαντικοί θεωρητικοί της συμβουλευτικής ψυχολογίας συμφωνούν σε ένα πράγμα: Συμβουλευτική είναι η ίδια η διαπροσωπική σχέση που σταδιακά αναπτύσσεται και η ποιότητά της θα καθορίσει τα αποτελέσματα. Μόνο μία ουσιαστική σύνδεση μπορεί να εμπνεύσει την διάθεση για αυτο-ανίχνευση και βαθιά αλλαγή.

Ο ρόλος του συμβούλου/θεραπευτή είναι υποστηρικτικός και ουσιαστικά φροντίζει ώστε να δημιουργήσει με το άτομο μία εμψυχωτική συνεργατική σχέση, ένα κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης, αποδοχής και αυθεντικότητας, μέσα στο οποίο το άτομο γίνεται πιο λειτουργικό στο εδώ και στο τώρα. Είναι βοηθός και αρωγός στην πορεία του ανθρώπου προς την αυτό-ανάπτυξη και την ψυχική ενηλικίωση.

Όπως λέει και ο Carl Rogers στην συμβουλευτική διαδικασία, η δομή του εαυτού χαλαρώνει με την ασφάλεια της σχέσης με τον σύμβουλο/θεραπευτή, και επομένως, εμπειρίες που προηγουμένως αρνιόταν κανείς να αναγνωρίσει μέσα του, τώρα τις αντιλαμβάνεται και τις ενσωματώνει σε έναν αλλαγμένο πλέον εαυτό.

Πηγές: Μαλικιωση Λοϊζου 1993

Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής